Op 24 april 2017 verscheen het rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) “Weten is nog geen doen. Een realistisch perspectief op redzaamheid”.
Daarin concludeert de WRR dat ‘normale mensen’ vanwege keuzedruk, stress, verdriet of ouderdom niet altijd even alert en goed georganiseerd zijn. De overheid moet om het vertrouwen van de normale mensen te behouden rekening houden met de begrenzingen van hun denk- en doevermogen en oog hebben voor het menselijk tekort. Kleine fouten mogen geen grote gevolgen hebben.
Opmerkelijk is dat na enkele jaren dit wetenschappelijk inzicht ook zijn intrede doet in de rechtspraak. Dat blijkt uit een zeer leesbare uitspraak van de rechtbank Limburg van 23 maart 2022 RBLIM:2022:2220). In die zaak was sprake van een klein foutje. Een gewone burger, die zich niet had laten bijstaan door een advocaat, had vanwege ernstige ziekte (het betrof een schilder die een beroepsziekte had opgelopen) zijn beroepschrift precies één dag na het verstrijken van de beroepstermijn van zes weken ingediend. Het poststempel toonde dat onverbiddelijk aan. Het gevolg was groot. De afwijzing van een aanvraag om uitkering stond vast.
In lijn met de heersende rechtspraak verklaarde de rechtbank, zonder dat een mondelinge behandeling werd gehouden, het beroep kennelijk niet ontvankelijk. Ondanks dat de rechtbank de medische klachten niet in twijfel trok werd geoordeeld dat daaruit niet volgt dat het onmogelijk was geweest om het beroepschrift toch op tijd in te dienen. De betrokken burger had een advocaat kunnen inschakelen of een beroepschrift kunnen indienen met het verzoek om de motivering daarvan later te geven. De schilder liet het daarbij niet zitten. Hij verzette zich bij de rechtbank door middel van een verzetprocedure. En dat verzet trof doel.
De rechtbank let op artikel 6.11 van de Algemene Wet Bestuursrecht, waarin staat dat een niet ontvankelijkverklaring wegens een te laat ingediend beroepschrift niet mag worden uitgesproken als in alle redelijkheid niet kan worden geoordeeld dat de indiener in verzuim is geweest.
In de uitspraak op het verzet oordeelde de rechter dat de schilder niet in verzuim was geweest. Ondanks dat op basis van objectieve redenen niet aannemelijk was dat de schilder absoluut niet in staat was om (op nadere gronden) een beroepschrift (door een ander) in te (laten) dienen en op de burger een eigen verantwoordelijkheid rust werd de termijnoverschrijding toch verschoonbaar geacht.
De rechter toonde echter begrip voor het menselijk tekort, en ging uit van een realistisch burgerbeeld en de noodzaak van perspectief op rechtsbescherming. De rechter wijst op het WRR-rapport en op de roep uit de samenleving om het wantrouwen bij de overheid niet voor lief te nemen. Doordat sprake was van gezondheidsklachten en privéproblemen, gepaard gaand met stress en onzekerheid en de schilder geen kaas had gegeten van juridische mogelijkheden werd de termijnoverschrijding de schilder niet aangerekend. Een rol speelde ook dat er geen derdenbelangen in het gedrang kwamen en het beroep slechts één dag te laat was ingediend.
Ik denk dat het een prijzenswaardige uitspraak is die recht doet aan de menselijke maat.