Nieuwe woningen laten lang op zich wachten. Is dat echt de schuld van de bezwaarmakers?

900.000 nieuwe woningen voor 2030. Dat is het doel van de minister van Volkshuisvesting Hugo de Jonge. Om dat te bereiken moet het mes in de rechtsbeschermingsmogelijkheden. Want door al die procedures ondervindt de nieuwbouw veel te veel vertraging. De vraag is of dit de remedie is. Onderzocht is waardoor de gemiddelde termijn van 10 jaren gemoeid met de realisatie van een nieuwbouwproject wordt veroorzaakt. Gemiddeld liefst 5 jaren daarvan zijn gemoeid met de voorbereiding van het project. Te denken valt aan de haalbaarheidsstudie voor het initiatief, beleid en visievorming, de minnelijke grondverwerving en de voorfinanciering. Procedures zijn hier nog niet aan de orde. Ik zie als oorzaak van de lange voorbereidingstijd vooral een gebrek aan mankracht en know-how bij de betrokken overheden. Men kan niet ongebreideld bezuinigen in het publieke domein en desalniettemin verwachten dat de planvorming zeer snel gaat. Er zijn zoveel regels om rekening mee te houden, zoveel botsende rechten en zo weinig fysieke ruimte dat het van de grond krijgen van een woningbouwplan van enige omvang complex en dus vaak tijdrovend is. Veelzeggend is om eens kennis te nemen van de bijlagen bij een bestemmingsplan. Daartoe behoren vaak bodemonderzoek, akoestisch onderzoek, verkeersonderzoek, archeologische onderzoek, stikstofonderzoek etc. Allemaal om aan te kunnen tonen dat aan de regels op betreffende gebieden kan worden voldaan. Er wordt al jarenlang geroepen om vereenvoudiging van de regelgeving, maar vanuit Europa waait een andere wind.

Dan komt de fase van de besluitvorming (opstellen van bestemmingsplan, vergunningverlening met ook weer allerlei benodigd onderzoek, financiering). Deze fase duurt met inbegrip van de procedures gemiddeld drie jaren. Daartoe behoren eventueel noodzakelijke onteigeningsprocedures, die ter voorkoming van een totalitaire overheid een groot goed zijn. Natuurlijk is het mogelijk om in een gerechtelijke procedure geen hoger beroep meer mogelijk te maken. Dat kan inderdaad gemiddeld anderhalf jaar schelen. Maar ik zie veel meer heil in een investering in de rechterlijke macht. Bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State is bijvoorbeeld sprake van structurele onderbezetting waardoor de wachttijden oplopen. Ook hier geldt dat kaalslag in de publieke sector leidt tot vertraging. Europeesrechtelijk is Nederland overigens verplicht adequate rechtsbescherming te bieden in milieuzaken.

De laatste fase is de realisatiefase. Het bouwrijp maken van de gronden, het feitelijk bouwen en de verkoop van de woningen. Dit duurt gemiddeld 2 jaren. Evident is dat bezwaarmakers hier geen vertragende factor vormen.