Hoe je onder algemene voorwaarden uit kunt komen

In de vorige K-actueel is besproken dat algemene voorwaarden erg snel van toepassing zijn. Omdat de bepalingen daarvan meestal eenzijdig zijn opgesteld, kan dit achteraf voor onaangename verrassingen zorgen. Daarom heeft de wetgever ruime mogelijkheden in het leven geroepen waarmee de werking van geldende algemene voorwaarden kan worden verzacht. Een succesvol beroep op deze mogelijkheden zal ertoe leiden dat de gebruiker van de algemene voorwaarden er geen beroep op kan doen. De belangrijkste twee mogelijkheden passeren hieronder de revue.

In de eerste plaats kunnen algemene voorwaarden als set worden vernietigd, waardoor ze achteraf gezien nooit hebben bestaan. Dit is mogelijk als de wederpartij geen redelijke mogelijkheid heeft gekregen om kennis te nemen van de algemene voorwaarden. In de praktijk betekent dit dat een gebruiker op eigen initiatief de algemene voorwaarden in het bezit moet stellen van de wederpartij. Dit wordt ook wel terhandstelling genoemd.

In het huidige digitale tijdperk vindt deze terhandstelling in veel gevallen online plaats. Dat is mogelijk als de overeenkomst ook online tot stand komt in bijvoorbeeld een webwinkel of als de gebruiker een dienstverlener is. Wel gelden hiervoor strenge normen. Zo is een algemene verwijzing naar een website onvoldoende. De wederpartij moet namelijk precies weten waar de algemene voorwaarden te vinden zijn en er met één of hooguit enkele muisklikken bij kunnen. Ook moet zij de algemene voorwaarden kunnen opslaan. Is hier niet aan voldaan, dan kan de wederpartij de algemene voorwaarden van tafel vegen.

Daarnaast kan een specifieke bepaling uit de algemene voorwaarden worden vernietigd. Dit is het geval als een dergelijke bepaling onredelijk bezwarend is. Om te bepalen of dat het geval is moet worden gelet op de aard en de overige inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop bepaling tot stand is gekomen de wederzijds kenbare belangen van partijen en de overige omstandigheden van het geval.

Omdat dat laatste een open norm is, is de wetgever in ieder geval partijen die als consument aan te merken zijn tegemoetgekomen. Voor hen zijn een tweetal lijsten opgesteld, de zwarte en grijze lijst. De zwarte lijst bevat bepalingen die zonder meer als onredelijk bezwarend worden aangemerkt. Denk bijvoorbeeld aan het inperken of uitsluiten van de mogelijkheid om de overeenkomst te ontbinden. De bepalingen opgenomen op de grijze lijst worden slechts vermoed onredelijk bezwarend te zijn. Het staat de gebruiker vrij het tegendeel aan te tonen. Hier gaat het bijvoorbeeld om bepalingen die de aansprakelijk van de gebruiker beperken of uitsluiten.

Resumerend kan worden gesteld dat een gebondenheid aan algemene voorwaarden niet meteen met zich meebrengt dat achteraf niets daartegen kan worden ondernomen. Afhankelijk van de omstandigheden van het geval zijn er namelijk diverse mogelijkheden om dat wel te doen.